Pomagamy weteranom, integrujemy środowisko, a także popularyzujemy wiedzę na temat udziału polskich żołnierzy w zagranicznych operacjach. Dbamy o zachowanie pamięci o poległych misjonarzach. Nasza działalność wpisuje się w etos służby mundurowej – mówi ppłk Katarzyna Rzadkowska, dyrektor Centrum Weterana Działań poza Granicami Państwa.

10 lat temu powstało Centrum Weterana Działań poza Granicami Państwa. Taki jubileusz składnia do podsumowań. Jak oceniłaby Pani dotychczasową działalność Centrum?

Ppłk Katarzyna Rzadkowska:  Polscy żołnierze wyjeżdżają na misje od ponad 70 lat, z perspektywy 10 lat funkcjonowania Centrum to dość krótki okres. Jednak w tym czasie wiele udało się zrobić. Za najważniejsze osiągnięcie uważam uchwalenie ustawy o weteranach działań poza granicami państwa. Niewiele państw ma podobny akt prawny, który gwarantuje opiekę wszystkim weteranom. Poszkodowani żołnierze zostali objęci bezpłatną opieką medyczną, dostają także darmowe leki.

Dużo weteranów zgłasza się do Centrum z prośbą o pomoc?

Do zespołu wsparcia weteranów trafia około 5 tysięcy spraw rocznie. Chodzi tu o konkretną pomoc dla danej osoby, która, na przykład, ma trudności z dostępem do lekarza specjalisty. Na miejscu mamy radcę prawnego i psychologa, gdyby potrzebne było ich wsparcie. Wydaliśmy też poradnik, w którym opisaliśmy uprawnienia przysługujące weteranom i weteranom poszkodowanym. Ale zawsze można do nas przyjść, zadzwonić czy napisać maila. Każdą sprawę, jaka trafia do Centrum, traktujemy indywidualnie.

By upamiętnić misjonarzy, którzy nie wrócili do domu, organizowany jest rajd motocyklowy weteranów. 

Centrum weterana nie tylko pomaga, lecz także popularyzuje wiedzę o udziale żołnierzy w zagranicznych operacjach oraz dba o zachowanie pamięci o poległych misjonarzach.

Zajmuje się tym zespół edukacji i tradycji, który organizując prelekcje i spotkania, dba o to, aby polskie społeczeństwo miało świadomość, dlaczego żołnierze pełniący służbę na misjach zasługują na szacunek i wsparcie. O tym, że wojskowi biorący udział w zagranicznych operacjach przyczyniają się do bezpieczeństwa Polski, opowiadamy w szkołach, ale upowszechniamy tę wiedzę także w wyższych uczelniach, samorządach czy wśród osób odwiedzających naszą salę tradycji. Takich gości mamy rocznie około dwóch tysięcy. Organizujemy też prelekcje wyjazdowe, m.in. w firmach, z którymi współpracujemy.

W Centrum działa też zespół współpracy i promocji. Czym się zajmuje?

Ten zespół prezentuje nasze projekty na zewnątrz. Podpisaliśmy wiele porozumień o współpracy z fundacjami i firmami, które chcą wspierać weteranów. W najbliższym czasie podpiszemy umowę z Muzeum Powstania Warszawskiego. Nasi weterani włączą się do obchodów 80. rocznicy wybuchu powstania. Chcemy, aby pałeczka pokoleń została przekazana – od bohaterów powstania do bohaterów czasów współczesnych.

Jakie projekty organizuje Centrum Weterana?

Jest ich wiele. To m.in. „Projekt Wojownik”, czyli cykliczne spotkania weteranów w jednostkach wojskowych polegające na treningach z mieszanych sztuk walki, tzw. MMA (Mixed Martial Arts), które prowadzą czołowi polscy zawodnicy. Od 2023 roku organizujemy rajd rowerowy, wspólnie z Dowództwem Generalnym RSZ oraz amerykańskimi żołnierzami Gwardii Narodowej ze stanu Illinois. W tej inicjatywie wspiera nas Stowarzyszenie Rodzin Żołnierzy Poległych „Pamięć i Przyszłość” oraz Szkoła im. Weteranów Działań poza Granicami Państwa we Włoszakowicach. Oba te projekty sprzyjają integracji środowiska weteranów.

39. edycja „Projektu Wojownik” w 6 Batalionie Powietrznodesantowym. 

Naszą misją jest pielęgnowanie pamięci o poległych żołnierzach. Wspólnie wspominamy naszych bohaterów nie tylko 21 grudnia, w Dniu Pamięci o Poległych i Zmarłych w Misjach i Operacjach Wojskowych poza Granicami Państwa, gdy ich rodziny przyjeżdżają do Warszawy. Od pięciu lat organizujemy rajd motocyklowy weteranów, upamiętniający misjonarzy, którzy nie wrócili do domu. Z roku na rok bierze w nim udział coraz więcej osób. W 2023 roku zgłosiło się aż 1700 chętnych, byli wśród nich także przedstawiciele innych służby mundurowych, np. policjanci, ale też cywile. Podczas rajdu jego uczestnicy odwiedzają groby poległych żołnierzy. Dzięki tej inicjatywie upowszechniamy w środowisku cywilnym wiedzę na temat poświęcenia żołnierzy służących na misjach i podtrzymujemy pamięć o poległych. Co roku odbywa się licytacja specjalnego kasku motocyklowego, a zebrane w ten sposób fundusze przekazujemy na pomoc weteranowi, weteranowi poszkodowanemu lub rodzinie poległego żołnierza. Wspiera nas strażak Marek Szatkowski, który charytatywnie maluje dla nas taki kask. Uważamy, że szacunek i pielęgnowanie pamięci wpisuje się w etos służby mundurowej.

Czego dotyczy najnowszy projekt, który nosi nazwę „Weterani inspirują”?

To cykl krótkich filmów przedstawiających sylwetki weteranów, którzy mogą być inspiracją dla innych. Filmy będą prezentowane na naszej stronie internetowej oraz w mediach społecznościowych. Chcemy dotrzeć do jak największego grona odbiorców. Wśród naszych bohaterów są lotnik i dwie weteranki służące w marynarce wojennej oraz dwaj weterani poszkodowani, którzy pochodzą z różnych rodzajów sił zbrojnych. Swoją służbą prezentują wartości, jakimi powinni kierować się żołnierze. Tym projektem chcemy pokazać młodemu pokoleniu, że służba wojskowa daje wiele możliwości rozwoju, a często także pozwala łączyć prywatne pasje z karierą zawodową.

Do czego mogą inspirować weterani?

Do pielęgnowania patriotyzmu, czyli – mówiąc górnolotnie – miłości do ojczyzny. Może się ona przejawiać w różny sposób. Weterani pokazują współczesny wymiar patriotyzmu. Nasz przekaz kierujemy głównie do młodych ludzi, ale nie tylko. Zwieńczeniem tego projektu będzie konferencja, na którą zaprosimy naszych bohaterów. Będziemy rozmawiać na temat współczesnego patriotyzmu oraz wartości, jakimi człowiek powinien kierować się w życiu.

Realizujemy też projekt „Wyzwanie weterana”. Są to zawody sportowe skierowane do wszystkich weteranów. W tym projekcie liczy się nie tylko sportowa rywalizacja, równie ważna jest także możliwość spędzenia czasu w gronie znajomych i osób, które mają za sobą podobne doświadczenia. Bardzo często uczestnicy zawodów służyli razem na misji i po wielu latach spotkają się na boisku, ale wspominają też wspólną służbę. Tak budujemy wspólnotę naszej weterańskiej rodziny. Integracja środowiska weteranów jest jednym z naszych priorytetów.

Serce rośnie, gdy widzi się kolegów i koleżanki, z którymi kilka lub kilkanaście lat temu służyło się na misji. „Wyzwanie weterana” to taki polski invictus, gdzie każdy może znaleźć coś dla siebie. Wśród dyscyplin wyróżnić można pływanie, pchnięcie kulą, biegi na różnych dystansach, skok w dal, wyciskanie sztangi leżąc czy wisłowanie na ergometrze wioślarskim. Po dwóch edycjach wiemy, że ten projekt jest bardzo pozytywnie odbierany przez środowisko i zamierzamy go kontynuować. W tym roku odbędzie się trzecia edycja tej imprezy. Chcemy na nią zaprosić także żołnierzy z armii sojuszniczych stacjonujących w Polsce.

Podobna atmosfera panuje na zawodach Invictus Games, na których spotykają się weterani z wielu krajów.

Invictus Games jest wyjątkowym przedsięwzięciem, adresowanym do poszkodowanych żołnierzy. Od pierwszego wyjazdu polskiej drużyny na Invictus Games do Sydney w 2018 roku Centrum Weterana odpowiada za przygotowania naszych zawodników. W lutym 2025 roku nasza narodowa reprezentacja poleci do Kanady.

Jakie plany na przyszłość ma Centrum Weterana?

Będziemy kontynuować dotychczasowe projekty, bo są one pozytywnie odbierane w środowisku weteranów. Na 25 i 26 kwietnia zaplanowaliśmy konferencję z okazji 10-lecia naszej placówki. Po tym spotkaniu chciałabym, żebyśmy złożyli propozycje nowelizacji ustawy o weteranach.

Czego będzie dotyczy nowelizacja?

Proszę dać nam chwilę na przeanalizowanie postulatów zgłaszanych na konferencji. Ale już teraz mogę powiedzieć, że chcielibyśmy zwiększenia benefitów dla wszystkich weteranów oraz uproszczenia procedur, m.in. przy przyznawaniu statusu weterana i weterana poszkodowanego.

Co Pani daje największą satysfakcję w tej pracy?

Podczas wielu wyzwań, jakie na co dzień podejmujemy, zawsze towarzyszy nam świadomość, że po drugiej stronie jest człowiek, któremu udało się pomóc. To jest największa satysfakcja.